Badanie dostępności produktów roślinnych w sieciach handlowych w Polsce
Klienci, którzy szukają roślinnej żywności w sieciach spożywczych, największy wybór tych produktów znajdą w sklepach Auchan. Pod tym względem bardzo dobrze wypada również Carrefour (miejsce drugie), a za nimi jest Kaufland (miejsce trzecie) – tak wynika z badań przeprowadzonych przez Fundację Alberta Schweitzera oraz kampanię RoślinnieJemy w czternastu największych sieciach handlowych w Polsce. Najwyższą pozycję, biorąc pod uwagę wyłącznie dyskonty, zajęła sieć Lidl, przede wszystkim ze względu na dostępność roślinnych alternatyw mięsa w stałej ofercie oraz szerszą, w porównaniu do innych sieci w tym formacie, ofertę alternatyw nabiału. W podstawowe produkty roślinne takie jak tofu czy mleko już dzisiaj można zaopatrzyć się w większości sieci ujętych w badaniu. Na półkach coraz częściej pojawiają się roślinne kiełbaski, wędliny czy burgery. Stawkę rankingu zamykają polskie sieci – Dino oraz Lewiatan. W tych sklepach konsumenci zainteresowani nowymi roślinnymi produktami będą musieli ograniczyć się do podstawowych zakupów.
Dane do badania zbieraliśmy w listopadzie i grudniu 2019 roku. Sprawdziliśmy po pięć placówek 14 największych sieci handlowych zlokalizowanych zarówno w mniejszych, jak i większych miastach na terenie całej Polski. Asortyment sklepów oceniany był pod względem dostępności roślinnych produktów w pięciu głównych kategoriach: alternatyw mięsa, kiełbasy i ryb; alternatyw produktów mlecznych; słodyczy, wypieków i przekąsek; dań gotowych oraz sosów, dipów i past do smarowania.
Roślinne alternatywy mięsa
Najbardziej bogatą i zróżnicowaną ofertę produktów roślinnych (kiełbaski, wędliny, burgery, mięso mielone, klopsy, tofu, seitan, tempeh) znajdziemy w sklepach Auchan. W 2019 roku na półce chłodniczej w większości sklepów tej sieci w formacie hipermarketu pojawiły się między innymi produkty Bezmięsnego (praktycznie całe portfolio produktowe), Dobrej Kalorii, holenderskiej marki Vivera czy niezwykle popularne parówki sojowe i wędliny Polsoja. Na drugim miejscu w kategorii dostępności alternatyw mięsa znalazły się sklepy Carrefour w formacie hipermarketu, ostatnie miejsce na podium przypadło sieci Kaufland, która z powodzeniem wdraża do oferty także produkty pod marką własną Take It Veggie. Oferta roślinna w hipermarketach jest najszersza – wynik Kaufland jest o 40% niższy od Auchan, lidera w tej kategorii. Na uwagę zasługuje także wysoka pozycja Intermarché, które znalazło się zaraz za podium.
Największa w Polsce sieć, Biedronka, zajęła trzecie miejsce od końca. W stałej ofercie można tam znaleźć jedynie tofu naturalne i wędzone (nie będące bezpośrednimi alternatywami mięsa). W środku stawki znalazł się Lidl, w którego ofercie znajdziemy przede wszystkim produkty marki Dobra Kaloria. W stałej ofercie w momencie prowadzenia badania były burgery roślinne i klopsy, od początku 2020 roku doszły do niej także roślinne kiełbaski węgierskie. Duży plus dajemy Kauflandowi za burgery Beyond Meat.
O znacznym potencjale roślinnych alternatyw mięsa świadczy też fakt, że kolejne sieci handlowe eksperymentują z markami własnymi. Kaufland Polska oferuje roślinne nuggetsy w ramach linii Take It Veggie, Lidl testował w styczniu 2020 roślinne burgery i mielone Next Level Meat, a w Aldi znajdziemy roślinne burgery pod marką własną GutBIO.
W Polsce jeszcze jest bardzo mała oferta roślinnych produktów stanowiących alternatywę dla ryb czy owoców morza. Na razie tylko w Auchan dostaniemy paluszki rybne marki Vivera.
Stawkę kategori roślinnych alternatyw mięsa zamykają markety Lewiatan i Dino. W pierwszym z nich konsumenci nie znajdą na półkach żadnych alternatyw mięsa, wliczając w to także tofu. Dino znalazło się na przedostatnim miejscu. W sklepach tej sieci podstawowe produkty pojawiają się nieregularnie.
Roślinne alternatywy nabiału
W kategorii roślinnego nabiału również przoduje Auchan. Sieć ta ma największą ofertę roślinnego mleka (średnio ponad 32 różne rodzaje w jednym sklepie), śmietany, serów i jogurtów. Na drugim miejscu jest Carrefour, a zaraz za nim Intermarché. Najsłabiej pod tym względem w rankingu wypadły Dino, Aldi oraz Lewiatan.
Zdecydowanie najmocniejszą kategorią pozostają na razie mleka roślinne, które znajdziemy już w każdej badanej sieci handlowej. W sklepach będziemy zazwyczaj mogli wybierać spośród kilku różnych wariantów – najpopularniejszego sojowego, owsianego, ryżowego czy migdałowego, a w największych sieciach również konopnego, z orzechów laskowych czy nerkowców. Tu najmniejszą ofertę ma Dino – w lokalizacjach tej sieci najczęściej znajdziemy tylko jedną opcję.
W kategorii jogurtów i puddingów w zasadzie każda sieć ma coś do zaoferowania. Bardzo duży wybór tych produktów znajdziemy również w sieci Carrefour, ale całkiem nieźle jest też w Kauflandzie, Tesco, Intermarché oraz w Lidlu. W sklepach znajdziemy m.in. asortyment PlantON, Alpro czy Joya, dodatkowo Kaufland oferuje jogurty marki własnej Take It Veggie, a Carrefour – sojowe puddingi BIO. Najmniejszą ofertę w tej podkategorii mają Aldi, Lewiatan oraz Dino.
Jeżeli chodzi o pozostałe alternatywy nabiału – sery i śmietanę – nie są one jeszcze tak popularne. Kilka ich rodzajów dostaniemy bez problemu jedynie w sklepach Auchan i Carrefour; w pozostałych sieciach wybór jest albo bardzo ograniczony, albo żaden. W tych lepiej zaopatrzonych miejscach znajdziemy sery w plastrach oraz do smarowania Bez Deka Mleka OSM Łowicz, które występują w kilku wersjach smakowych oraz sery Natural w stylu gouda, cheddar czy mozzarella – te możemy kupić w kawałku albo w plastrach. Nieco ponad połowa sklepów z rankingu nie miała w czasie badania żadnej oferty serów roślinnych. Nie dostaniemy ich jeszcze w Aldi, Biedronce, Dino, Lewiatanie, Lidlu, Mili, Polomarkecie i Stokrotce. Z roślinną śmietaną sytuacja jest tylko odrobinę lepsza. Żadnej opcji nie znajdziemy w 7 z 14 badanych sieci: w Aldi, Biedronce, Dino, Lewiatanie, Mili, Stokrotce i Tesco. Za to warto wyróżnić Auchan i Carrefour za dostępność roślinnego zamiennika jajek vEGGs.
W przypadku w 100% roślinnych tłuszczów do smarowania (alternatyw masła i margaryn), kupimy je we wszystkich badanych sklepach.
Stosunkową nowość na rynku – lody roślinne (nie będące owocowymi sorbetami) – dostaniemy w 8 z 14 badanych sieci (Carrefour, Auchan, Kaufland, Lidl, Lewiatan, Tesco, Intermarché i Polomarket). Tu najczęściej kupimy dostępne od zeszłego sezonu produkty marki Grycan, roślinnych pionierów tego segmentu w Polsce – Magnum i Ben&Jerry’s, alternatywę na bazie orzechów nerkowca: Lody Syrenka, a także wyroby marek własnych (np. Natura Food Veggie w Biedronce czy Vemondo w Lidlu). Większość alternatyw nabiału jest oznaczona jako produkt wegański/roślinny.
Roślinne słodycze i przekąski
Słodycze i słone przekąski z często 100% roślinnym składem znajdziemy na zwykłych półkach w każdym sklepie. Największy ich wybór jest w Carrefourze, Auchan i Kauflandzie, a najmniejszy w sieciach Aldi, Dino i Lewiatan.
Najlepiej znane osobom na diecie roślinnej produkty w tej kategorii to większość gorzkich czekolad, ciastka Oreo, Pierniki Toruńskie, Wafle Familijne o smaku cytrynowym czy słone paluszki i precle (Lajkonik, Beskidzkie, Lubella). Sporą część tego asortymentu stanowią batony na bazie owoców i bakalii (np. Dobra Kaloria, Zmiany Zmiany), ale także bardziej konwencjonalne słodycze jak np. Pierniki Toruńskie (aż 17 produktów Fabryki Cukierniczej Kopernik ma certyfikat V-Label – m.in. Katarzynki, Pierniki Nadziewane czy Torcik Piernikowy) czy żelki – np. niektóre Haribo, Trolli czy Natura Food Veggie marki własnej Biedronki.
Ilościowo wszędzie najwięcej jest chipsów, a te czasem mają całkowicie roślinne składy w zaskakujących smakach, takich jak np. BBQ czy bekon. W poszukiwaniu roślinnych produktów tej kategorii najlepiej czytać składy, bo zdecydowana większość nie jest oznaczana przez producentów jako wegańska.
Roślinne dania gotowe
Pod względem dostępności dań gotowych najlepiej wypadają kolejno Auchan, Carrefour oraz Kaufland. Najsłabiej zaopatrzony w tego typu produkty okazał się market Dino, który w czterech na sześć podkategorii nie posiadał ani jednego w pełni roślinnego gotowego dania.
Niemal we wszystkich przebadanych sklepach bez problemu znajdziemy kompozycje kasz i warzyw, roślinne wersje kopytek, klusek śląskich, knedli czy pierogów w wersji wytrawnej i z owocami. Coraz częściej w sklepowych zamrażarkach spotkać można mrożone lazanie czy pizze z roślinną alternatywą sera, np. Vemondo, które pojawiają się podczas ograniczonych czasowo akcji tematycznych w marketach Lidl. Obok tego znajdziemy również dania w słoikach (m.in. gołąbki, leczo, bigos) marek Primavika, VegaUp czy Orzech oraz dania gotowe w puszkach (np. fasolka w sosie pomidorowym tzw. „baked beans”) zarówno marek własnych marketów, jak i np. marki Heinz. Dodatkowo, oprócz wymienionych wyżej produktów, w dyskontach Lidl możemy znaleźć gotowe kasze z owocami marki Perła.
Produktami, które również coraz częściej można znaleźć w sklepowych lodówkach są warzywne placuszki, dukaty i oczywiście falafele (np. marki Vegeidealni dostępne w Auchan lub Take It Veggie w Kauflandach) czy orientalne spring rollsy U Jędrusia dostępne chociażby w dyskontach Biedronka.
Gotowe zupy oferują wszystkie z przebadanych sklepów. Ponownie, najbogatszą ofertą pochwalić się może Auchan, natomiast najgorzej wypadł market Dino. W kategorii sałatek najlepiej zaopatrzone są hipermarkety Auchan, gdzie znajdziemy średnio cztery różne sałatki roślinne z dressingiem. Wybór dają nam również Carrefour, Kaufland, Lidl oraz Mila – reszta przebadanych sklepów posiada w swojej ofercie średnio jedną gotową sałatkę ze stuprocentowo roślinnym składem.
Roślinne smarowidła do kanapek, pasty, sosy
W kategorii roślinnych sosów, dipów oraz past do smarowania najlepiej wypadł hipermarket Auchan, a niedaleko za nim, na drugim miejscu, uplasował się Carrefour – to właśnie w tych sklepach znajdziemy zdecydowanie najwięcej słodkich i słonych past do smarowania. Dużą ofertę produktów tej kategorii znajdziemy również w sklepach Kaufland, wyróżniającym się sporą ofertą roślinnych past w ramach marki własnej Take It Veggie.
We wszystkich marketach znajdziemy chociaż jeden rodzaj roślinnych smarowideł do chleba – zwykle będzie to hummus, który na stałe zagościł na stołach Polaków. Na sklepowych półkach znajdziemy też coraz więcej past warzywnych o ciekawych kompozycjach smakowych – np. firmy Lisner, Wawrzyniec czy GutBIO w Aldi – a także jeszcze bardziej sycących i bogatych w smak umami past na bazie tofu (Pomysł Na Każdy Dzień, Lidl), czy fasoli i innych strączków (Well-Well, Z Gruntu Dobre, Carrefour).
Spośród badanych sieci najwięcej do nadrobienia w tej kategorii produktowej ma supermarket Dino. Zaskakująco dobry wynik zajęła za to lokalna sieć Polomarket, plasując się na siódmym miejscu i wyprzedzając Lidl. Będący faworytem Auchan najgorzej wypadł w podkategorii zimnych sosów i dipów, chociaż to właśnie w większości sklepów tej sieci dostaniemy wegańskie majonezy Cremajo, a także, coraz częściej, Develey.
Podsumowanie rankingu
Wyniki rankingu wyraźnie wskazują na to, że wszystkim zainteresowanym bardziej roślinnym odżywianiem naprzeciw wychodzą przede wszystkim sieci Auchan i Carrefour. Jednocześnie okazuje się, że w podstawowe produkty roślinne takie jak alternatywy mleka czy tofu już dzisiaj można zaopatrzyć się w większości sieci ujętych w badaniu. To właśnie w zakresie alternatyw nabiału, a zwłaszcza alternatyw mleka, większość sklepów oferuje szeroki wybór opcji – ta kategoria jest też najbardziej rozwinięta. Warto zaznaczyć jednak, że roślinne alternatywy sera wciąż nie są szeroko dostępne, oferują je głównie zwycięskie sieci handlowe.
Cieszyć może fakt, że coraz więcej sieci handlowych wprowadza na stałe lub testuje roślinne alternatywy mięsa. Jak wskazują badania, ponad 70% Polaków jest skłonnych ograniczyć spożycie mięsa w momencie, gdy na półkach sklepowych pojawią się roślinne produkty spełniające ich oczekiwania – o odpowiednich walorach zdrowotnych, smaku podobnym lub lepszym od mięsa i przystępnej cenie (Ariadna 2019). Większość dyskontów na ten moment wydaje się testować możliwe rozwiązania, wprowadzając nowe produkty w ramach ofert czasowych. Sklepy wielkoformatowe zyskały sporą przewagę w rankingu przede wszystkim dzięki szerokiej ofercie tego typu produktów w stałym asortymencie.
Zwycięzcy rankingu, sieci sklepów Auchan, gratulujemy, pozostałym liderom również. Zachęcamy także każdą z sieci do aktywnego reagowania na nowe potrzeby konsumentów w 2020 roku. Ci konsumenci to już nie tylko wegetarianie i weganie, ale także fleksitarianie, których oczekiwania są wysokie. Rolą kupców, producentów żywności, mediów branżowych, jak i projektów takich jak ten ranking jest dołożenie wszelkich starań, by oferta sieci handlowych była do tych potrzeb dopasowana.
